Bütün dünyada olduğu gibi, yeni dönemde Türkiye’de de demiryolları ve raylı ulaşım sistemlerinin önceliklendirilerek, geliştirilmesi bir devlet politikası olarak kabul edildi. Teşvik yasalarının desteği ile altyapı ve sektörel yatırımlar artması sağlandı.  Özellikle 2012 yılında Ankara’da 324 adet metro araç alım ihalesi sırasında, sanayicilerimizin bu araçların yerli üretilebileceği ve ihalelere yerlilik oranlarının konulması konusunda görüş birliği bildirmesi, derneğimiz ve bu konuda yine çok aktif çalışan kümelerimizin gerekli bakanlıklar ile yaptığı görüşmeler sonucunda ilk kez ihalede %51 yerli katkı şartı yer aldı.

Zaman içerisinde, yapılan çalışmalar ile, ihalelerde teklifini sunan üretici firma, artık hangi komponenti yerli üreticiden alacağını ve toplamda % kaç yerlilik ile ürün vereceğini bildiriyor, belgelendiriyor. Hatta artık ihalelerde yerlilik oranı daha yüksek olan firmalara fiyat avantajı sağlayan çeşitli formüller kullanılıyor.

Bunun yanı sıra Yerli Malı Tebliği, Sanayi İşbirliği Programı içerikleri,  sürekli ilgili bakanlıklar ile görüşülerek güncelleniyor ve yerliliğin daha doğru ve gerçekçi tanımlanması ile yerli katkı şartının arttırılması için çalışmalar sürekli devam ediyor.

Uzun zamandır dile getirdiğimiz gibi, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bünyesinde, Kent İçi Raylı Sistemler Genel Müdürlüğü kurulması,  Sanayi Bakanlığı bünyesinde SSM benzeri bir yapının kurulması, uygulamaların standart hale getirilmesini ve hızlandırılmasını sağlayacaktır. Ayrıca, Sanayi Bakanlığı tarafından yayınlanan orta ve yüksek teknolojili sanayi ürünleri listesinde,  Raylı sistemler ürünleri ileri teknoloji sınıfında yer almalıdır.

Bunların yanı sıra, 2017 yılında yayınlanan 217/22 nolu genelge ile Kamu Kurum ve Kuruluşları ile  Belediyeler ve Belediyelere bağlı şirketlerin yapacağı tramvay, metro, şehir içi hafif raylı ve benzeri çeken/çekilen araç alımlarında en az %51 yerli malı koşulu getirilmiştir. Bu tür alımların şartnamelerinde yerli ürün kullanımı teşvik edilecek ve yerli ürün ve hizmet kullanımını kısıtlayacak mevzuat hükümlerine yer verilmeyecektir.

Bu tür destekler yerli sermayenin önünü açacak, yan sanayinin oluşmasını sağlayacak,
teknolojinin gelişmesine neden olacak,   uluslararası platformlarda hakimiyeti arttıracak, dış ticaret açığının kapanmasına büyük katkıda bulunacak, döviz çıkışı engellenecek, yabancı yatırımcıların Türkiye’ye yatırırım yapmasını ve istihdam artışı sağlayacaktır.

Nitekim, uzun yıllardır bütün bu saydığımız çalışmalar ile birlikte büyük yatırımlar yaparak yerli raylı sistem araç üretimi yapan firmalarımız Durmazlar ve Bozankaya Türkiye’de belediyelerimizin araç ihtiyaçlarını karşıladıkları gibi yurtdışına da araç satışı yaparak  gerçekten gurur duyduğumuz işler gerçekleştirmektedir.

Türkiye’nin ilk tramvay üreticisi olan Durmazlar, Kocaeli ve Samsun Belediyelerinde  sefer yapan Panorama tramvaylarından sonra, Polonya’nın Olsztyn Belediyesi tarafından açılan 12+12 adetlik tramvay ihalesini, 4 diğer ülkeyi geride bırakarak kazanmıştır. Söz konusu ihracat yaklaşık 20 Milyon Euro değerindedir.

Bunun yanı sıra, Ankara’daki üretim tesislerinde elektrikli ticari araç ve raylı sistem araçları üretimi gerçekleştiren Bozankaya, Kayseri Belediyesi’nin tramvaylarını ürettikten sonra Türkiye’nin ilk metro araç ihracatına imza atmıştır. Tayland’ın başkenti Bangkok’da Green Line metro hattı için 22 set (her bir set 4 araçtan oluşuyor) metro araç alım ihalesini Sıemens Mobility-Bozankaya  ortaklığı kazanmıştır. Bu ihracatın toplam bedeli yaklaşık 50 Milyon Euro’dur.

Ayrıca, en son olarak,  resmi gazetede yayınlanarak resmileşen, BMC’ye; Sakarya’da yapılacak muhtelif raylı sistem araç üretim tesisi yatırımına; proje bazlı devlet desteği verilecektir. 571 Milyon sabit yatırım ve 500 kişiye iş imkanı yaratacak bu projede belirlenen sürede 250 adet lokomotif, vagon ve alt sistem parçası üretilmesi planlanıyor.                   

Yukarıda paylaştığımız bu değerlendirmeler ile birlikte, yapılan bütün bu çalışmaların, desteklerin, istikrarlı bir şekilde sekteye uğramadan sürdürülmesi çok önemlidir. Yerli üreticiler ile birlikte, bu sektörde kendi markasını yaratan, gelişen ve büyüyen bir Türkiye için çalışmalarımıza devam edeceğiz.

Teşekkürler.

Emel Sakarya

RAYDER Yönetim Kurulu Başkanı