TCDD Taşımacılık AŞ Genel Müdürlüğü, ülkemizin 168 yıllık demiryolu tecrübesi ile demiryolu taşımacılığında Türkiye’nin öncü kuruluşudur.

Türkiye’de Demiryolu Taşımacılığı

Demiryolu taşımacılığının serbestleştirilmesi kapsamında “Demiryolu Tren İşletmecisi’ olarak kurulan ve 01 Ocak 2017 tarihinden beri faaliyetlerini sürdüren TCDD Taşımacılık AŞ Genel Müdürlüğü, ülkemizin 168 yıllık demiryolu tecrübesi ile demiryolu taşımacılığında Türkiye’nin öncü kuruluşudur.

Şirket, Yüksek Hızlı Tren, Konvansiyonel Ana Hat ve Bölgesel Tren, Marmaray ve Başkentray, Halkalı-Bahçeşehir Banliyö, Gayrettepe-İstanbul Havalimanı-Halkalı Metro ve Feribot işletmecilikleri ile Demiryolu Araçlarının Bakım-Tamir ve Revizyonu faaliyetlerini gerçekleştirmektedir.

2 bin 251 kilometresi yüksek hızlı / hızlı olmak üzere toplam 13 bin 919 kilometrelik demiryolu ağının yüzde 58’i sinyalli, yüzde 52’si elektriklidir. Yüksek hızlı, anahat, bölgesel, kent içi trenlerde günde toplam 755 bin yolcu, yurt içi ve yurt dışı olmak üzere 73 bin ton yük taşınmaktadır.

2003 yılından bu yana ülkemizde uygulanan öncelikli demiryolu politikaları sayesinde sektörümüze önemli miktarda yatırım yapılmakta, milli ve yerli demiryolu sanayisi ile demiryolu altyapısı, çeken ve çekilen araç filosu ile işletme kalitesi dünya standartlarına yükselmektedir.

Türkiye, Asya ile Avrupa kıtaları arasında lojistik merkez olma hedefiyle demiryolu yatırımlarını giderek artırırken buna paralel olarak yük taşımacılığında demiryolu payı artış göstermektedir. Halen yurt içi yük taşımalarının yanı sıra Avrupa’da birçok noktaya, Doğu’da İran’a; Kuzeyde Rusya’ya; Orta Asya’da Gürcistan, Azerbaycan, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Kazakistan ve Çin’e yük taşımacılığı yapılmaktadır.

Asya ile Avrupa kıtaları arasında kesintisiz demiryolu taşımacılığına imkan sağlayan Marmara Boğaz Tüp Geçişi, 30 Ekim 2017 tarihinde açılışı yapılan Bakü-Tiflis-Kars demiryolu hattı, ve Orta Koridor,   geniş bir hinterlantta ekonomik, güvenli, iklime elverişli taşımacılık sunan demiryolu koridoru olarak ön plana çıkmaktadır.

Çin-Türkiye arasında yaklaşık 8 bin 693 kilometrelik mesafe dikkate alındığında, denizyolu ile Çin'e 45 günde ulaşabilen yükler, Rusya'ya 8 günde, Çin'den Türkiye'ye 12 günde, Çin'den Avrupa'ya 18 günde ulaşmakta,  Türkiye transit demiryolu taşımacılığında da merkez ülke konumuna gelmektedir.

Çin-Türkiye arasında düzenli olarak devam eden blok konteyner tren seferlerinin orta vadede yıllık 200’ün üzerinde, uzun vadede ise yılda 1.500 blok tren işletilmesi ve Çin-Türkiye arasındaki toplam seyir süresinin 10 güne düşürülmesi öngörülmektedir.

Yapılan yatırımların yanı sıra farklı sektörlere temas edilmesi, destinasyonların çeşitlendirilmesi ve uygun vagon üretimleri ile sunulan avantajlar sonucunda demiryoluyla taşınan yük çeşitliliği artmaktadır.

Türkiye ile İran arasındaki taşımaların daha hızlı ve sağlıklı yapılması amacıyla  Van Gölü geçişinde, vagon kapasitesi 8-12 vagondan 35-40 vagona, taşıma kapasitesini 400 tondan 4 bin tona çıkartan Van Gölü feribotları hizmet vermektedir.

Türkiye-İran taşımalarının yanı sıra İran üzerinden Afganistan, Pakistan ve Çin’e yük taşınabilmesi için çalışmalar devam etmektedir. İslamabad-Tahran-İstanbul (ITI) yük trenleri, 6 bin 437 kilometrelik parkurunu 14 günde tamamlamaktadır. Bu tren seferleri,  30-35 gün süren deniz taşımacılığına kıyasla zaman ve maliyet tasarrufu sağlarken iki ülke arasındaki ticarete büyük katkı sağlamaktadır.  Önümüzdeki süreçte Türkiye-Pakistan hattındaki seferlerin düzenli hale getirilmesi ve Marmaray’ı geçerek kesintisiz Avrupa bağlantısının sağlanması hedeflenmektedir.  

Pandemi döneminde karayolunda yaşanan kısıtlamalar özellikle demiryolu ile tır kasası taşımacılığını ön plana çıkarırken  artan talebi karşılamak üzere tren sefer sayıları artırılırken yeni tren seferleri hizmete konulmaktadır.

TCDD Taşımacılık, özel sektörün tren işletmeciliği yapmasına katkı sağlamak amacıyla lokomotif ve vagon kaynaklarının bir bölümünü diğer demiryolu tren işletmecilerine kiralamaktadır.

2027 yılına kadar 95 elektrikli lokomotif ve 40 dizel lokomotif alımı planlanırken ihracat taşımalarını arttırmak için özellikle 80 ve 90’lık konteyner vagonu öncelikli olmak üzere 4 bin 169 adet yük,  49 adet yolcu vagonu alımı planlanmaktadır.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı  liderliğinde sürdürülen Akıllı Ulaşım Sistemleri çalışmaları kapsamında hizmet anlayışı Akıllı Ulaşım Sistemleri ile entegre edilerek geliştirilmektedir.

Türk mühendisler tarafından geliştirilen tablet uygulaması TİS ile günlük yaklaşık 1.100 tren ve 19 bin vagon takip edilirken yük taşıma talepleri elektronik ortamda yapılmakta,  yük taşımacılığında Transit Rejimde Basitleştirilmiş Usule geçilerek Avrupa istikametine çift yönlü sınır geçiş işlemlerinin 1-5 dakikalara indirilmesi sağlanmakta, Orta Asya Ülkeleri taşımalarında tek belge olarak CIM/SMGS Ortak Taşıma Belgesinin kullanımı ile demiryolu taşımacılığının etkinliği ve verimliliği artırılmaktadır.

2053 Ulaştırma ve Lojistik Ana Planına göre demiryolu ağının genişletilmesi ve demiryolu yolcu ve yük taşıma paylarının giderek artışı hedeflenmektedir. 2003 yılında 10 bin 959 kilometre olan demiryolu uzunluğu 13 bin 919 kilometreye çıkarılırken toplam 3 bin 776 kilometrelik demiryolu hattının da inşası devam etmekte, ayrıca, ülke genelinde toplam 16 bin 539 kilometrelik demiryolu hattı için  yapım, ihale ve etüt-proje çalışmaları sürdürülmektedir.