Türkiye’de 2021 Yılı Raylı Sistemler İçin Milat Olacak

AB komisyonu, Raylı Sistemler ile 2050 yılına kadar yük taşımacılığının 2 katına, yüksek hızlı demiryolu taşımacılığının üç katına çıkarılmasını ve sera gazı emisyonunu %90 azaltmayı hedefliyor.

Avrupa Komisyonu, 2021 yılını “Demiryolu Yılı” ilan etti ve böylece bu yıl sürdürülebilir ve güvenli bir ulaşım teknolojisi olan raylı sistemler ön plana çıktı.

Raylı sistemlerin ön plana çıkmasında dört kriter bulunuyor. Bunlar; konfor, zaman, fiyat ve her geçen gün artan insan ve yük sayısından dolayı sürdürülebilirlik. Bir yerden bir yere en hızlı, en rahat, ucuz ve çevreci bir ÅŸekilde ulaÅŸmanın yolu toplu taşımadır. Toplu taşıma içinde Demiryolu taşımacılığı da ucuz, çevreci, güvenilir ve sürdürülebilir özelliÄŸi nedeniyle geçmiÅŸten günümüze geliÅŸerek önemli bir seviyeye ulaÅŸmıştır.

Bu yıl sürdürülebilir, akıllı ve güvenli bir ulaşım aracı olarak demiryolunun önemi, 2050 yılına kadar yeÅŸil mutabakat ile sera gazı emisyonlarının sıfırlanarak yaÅŸam kalitesinin artırılması  tüm Avrupa toplumlarına ve iÅŸletmelerine anlatılacak. Trans-Avrupa Taşımacılık demiryolu ağı (TEN-T) tüm Avrupa’da yaygınlaÅŸtırılarak kullanılması teÅŸvik edilecek, yolcu ve yük taşımacılığı artırılacak. Böylece tüm Avrupa’yı birleÅŸtiren sınırları olmayan güvenilir, ucuz, sera gazı emisyonu ve çevre kirliliÄŸi minimize edilmiÅŸ temiz enerjili demiryolu kullanımının ilk adımı atılarak AB’nin yeÅŸil mutabakatına katkı saÄŸlanacak. 

AB Komisyonu, 2021 yılının demiryolu yılı ilan edilmesiyle birlikte bir web sitesi açarak tüm bilgilendirme yayınlarını ve etkinliklerini duyurmaya baÅŸladı. Burada iÅŸletmeler ve firmalar arası iÅŸbirlikleri, diÄŸer ulaşım modlarıyla demiryolu için daha iyi baÄŸlantılar saÄŸlanması, yük ve yolcu taşımacılığının artırılması, ekonomik, sürdürülebilir, emisyonsuz ve gürültüsüz hareketlilik stratejileri vurgulanacak. AB komisyonu, yapacağı çalışmalarla 2050 yılına kadar yük taşımacılığının 2 katına, yüksek hızlı demiryolu ile yolcu taşımacılığının üç katına çıkarılmasını ve sera gazı emisyonunu %90 azaltmayı hedefliyor. Komisyon, bu hedeflere ulaÅŸmak için temiz, dijital, ekonomik, yenilikçi bir strateji izleyerek yolcu demiryolu taşımacılığını artırmak için de bir eylem planı sunacak.

Türkiye’de 2021 Yılı Raylı Sistemler Ä°çin Milat Olacak

Osmanlı Dönemi’nde 1856’dan 1923 yılına kadar 4.136 kilometrelik demiryolu ülkemize miras kaldı. Cumhuriyet döneminde Demiryolu yatırımlarına hız verilerek yaklaşık 3.000 km demiryolu inÅŸa edildi. 1950 yılına kadar da toplam 3.764 kilometre demiryolu ağına ulaşıldı. Bu dönemde yolcu taşımacılığı % 42, yük taşımacılığı ise % 68 idi. 1950 yılından sonra hız kesen demir aÄŸların ilerleyiÅŸi yarım asrı aÅŸan uzun bir süre duraklama dönemine girdi. 1950’den 2003 yılına kadar ihmal edilen demiryolu ve kent içi raylı ulaşım sistemlerinde 2003 yılı demiryollarımızın yeniden canlanması için bir baÅŸlangıç oldu.

Bu yeni dönemde, 2023 hedefleri belirlendi ve ardından çelik raylarda büyük geliÅŸmeler yaÅŸandı. Demiryollarının ödeneÄŸi artırıldı, tozlu raflarda çürümeye terk edilen projeler tek tek raflardan indirilerek son 18 yılda demiryollarında Türkiye’yi geleceÄŸe taşıyacak dev projeler hayata geçirildi ve çok büyük yatırımlar yapılmaya baÅŸladı. 2003 yılından günümüze kadar demir yollarına 169,2 milyar TL yatırım yapıldı ve yatırımlar 11.ci Kalkınma planında alınan kararlar ile yerli ve milli hedeflerimiz doÄŸrultusunda artarak devam ediyor. Türkiye, 2009 yılında Ankara-EskiÅŸehir hattının hizmete açılmasıyla YHT ile tanıştı ve dünyada 8, Avrupa’da ise 6. YHT teknolojisi kullanan ülke konumuna yükseldi. Böylece 1950 yılından sonra kaçırdığımız treni, Yüksek Hızlı Tren yatırımları ile yeniden yakaladık. Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demir ipek yolu Projesi tamamlanarak Avrupa ile Asya arasında yük taşıma seferlerine baÅŸlandı.

Halen Türkiye’nin toplam 12 bin 740 kilometre demiryolu ağı bulunuyor. Günümüzde 2023 yılı hedefleri doÄŸrultusunda, 12 bin km’lik yüksek hızlı ve hızlı tren, 4.400 km yeni konvansiyonel tren hattı, elektrifikasyon ve sinyalizasyon çalışmaları büyük bir hızla devam ediyor. 2023 yılında hızlı tren hatları ile birlikte toplam 25.000 km, Kent içi raylı sistemlerde 1000 km, 2035 yılında ise toplamda 32.000 km demiryolunun tamamlanması,  Demiryolu taşımacılık payının ise; yolcuda %10 ve yükte %15’e çıkarılması hedeflenmiÅŸtir.

2021 yılında demiryolu aÄŸlarımız gerek ÅŸehir içi ve gerekse ÅŸehirlerarası yatırımlarla her geçen gün geniÅŸliyor, yerlilik oranı ve milli markalarımızın sayısı her geçen gün artıyor. Bugün itibarıyla Raylı sistemlerde 9 adet milli markamız oldu. Ä°stanbul, Bursa, Kayseri, Samsun ve Kocaeli’nde milli markalarımız hizmet veriyor.

Bozankaya, bu yıl içinde 15 adetlik 32 m. uzunluÄŸunda, 300 yolcu kapasitesine sahip %100 alçak tabanlı çift yönlü Antalya Belediyesinin tramvay projesini ve Gebze-Darıca hattı için 4 araçlı 7 set, toplamda 28 adet sürücüsüz Türkiye’nin ilk yerli ve milli sürücüsüz metro araç ihalesini kazandı.

Durmazlar firmamızın Eminönü – Alibeyköy hattı için ürettiÄŸi 30 adet Tramvay teslimatları devam ediyor.

Gaziantep BüyükÅŸehir Belediyesi tarafından gerçekleÅŸtirilmiÅŸ olan 32 araçlık GAZÄ°RAY Banliyö Hattı ve Hafif Raylı Ulaşım Projesi ihalesini TÜRASAÅž firmamız kazandı.

TÜRASAÅž, Sakarya’da 160 km/saat hıza sahip milli elektrikli hızlı tren setleri ve milli dizel elektrikli lokomotiflerin üretim ve test çalışmalarını bu yıl tamamlıyor. Yine TÜRASAÅž, EskiÅŸehir’de HSL-700 Hibrit lokomotif ve 5MW gücünde E5000 tipi Anahat milli elektrikli lokomotiflerin seri üretimleri için çalışıyor. Mevcut lokomotiflerde kullanılmakta olan 2400 hp güce sahip TLM16V185 Tipi Ağır Dizel Motorunun Modernizasyonu ve 8 silindirli en az 1200 hp güce sahip Özgün Motor üretiminin ticarileÅŸtirilerek pazara sunulması ve 120 km/saat hıza ve TSI sertifikasına sahip H Boji Tasarımı ve Ä°malatı tamamlanmak üzere.  

Çok yakında Ankara-Sivas, Antalya, Gaziantep, Gebze-Darıca hatlarında milli markalarımız hizmet vermeye baÅŸlayacak.

Bozankaya ve Durmazlar firmalarımız, Romanya ve Polonya’ya Tramvay ve Troleybüs ihraç ediyor.

Demiryolu hatlarımızda Aselsan tarafından geliÅŸtirilen milli sinyalizasyon sistemi kullanılmaya baÅŸlandı. Dolayısı ile 2021 yılını raylı sistemlerde millileÅŸme için bir milat olarak görüyoruz.

Demiryollarımızı bugün Avrupa ve Asya ülkeleri ile kıyasladığımızda çok önemli mesafe aldığımızı söyleyebiliriz.

Bu çerçevede;

Yük potansiyeli bulunan lojistik merkezler, fabrika, sanayi, OSB ile Karadeniz, Akdeniz ve Ege denizi limanlarına iltisak hattı baÄŸlantılarını artırarak kombine ve yük taşımacılığını, aynı zamanda Ankara-Ä°stanbul, Ankara-EskiÅŸehir, Ankara-Ä°zmir, Ankara-Bursa, Ankara-Sivas, Ankara-Konya, Mersin-Adana-G.Antep, EskiÅŸehir-Konya yüksek hızlı ve hızlı tren hatlarımızı tamamlayarak yolcu payını 11.ci Kalkınma planı hedeflerimiz doÄŸrultusunda artırarak daha çok yararlanmamız gerekiyor.

Bu dönemde artan otomasyon ve dijitalleÅŸme, günlük hayatımızın bir parçası olarak her geçen gün otonom sürüÅŸü ve dolayısıyla tren istasyonuna kendi kendine giden otobüs servisleri gibi entegre taşımacılık hizmetlerini de beraberinde getirmeye baÅŸladı. Buna benzer bir sistem ÅŸu anda mükemmel bir ÅŸekilde koordine edilmiÅŸ, akıllı trafik yönetim sistemine sahip Singapur'da uygulanıyor. Tüm trafik ışıkları, kavÅŸaklar ve trafik yolları bu sisteme dahil edilmiÅŸ durumda. Real-Time Data yani gerçek zamanlı verilerle, trafik akışı daha iyi kontrol edilerek trafik sıkışıklıkları ve uzun beklemeler ortadan kaldırılıyor. Otonom araçlar ise test yollarında deneme aÅŸamasında. Ülkemizde ise Bozankaya firmamız sürücüsüz metro araçları, Aselsan firmamız ise sürücüsüz hatlar için kontrol sistemleri ve milli sinyalizasyon sistemi geliÅŸtiriyor. Yine Karsan firmamız sürücüsüz elektrikli otobüsünün seri üretimine baÅŸladı. Romanya ve ABD’den sipariÅŸler aldı. Bu kapsamda firmalarımızın yeni teknolojileri takip ederek yol haritalarını sürücüsüz sistemlere entegre olacak ÅŸekilde planlamaları çok önemli.

Avrupa’da Hidrojenle çalışan trenler yaygınlaÅŸmaya baÅŸladı. Almanya, AÅŸağı Saksonya eyaletinde hidrojenle çalışan trenlerle yolcu taşımacılığı yapıyor. Yine Ä°ngiltere’de University of Birmingham’da Hidrojen yakıtlı trenler konusunda çalışmalar devam ediyor. Bu sistemde tanklarda bulunan hidrojen oksijen ile buluÅŸunca elektriÄŸi oluÅŸturuyor, üretilen temiz enerji bataryalarda depolanıyor. Çok kısa yakıt ikmali süresine sahip ikinci nesil hidrojen trenleri, seyahatin daha da çevre dostu olmasını saÄŸlıyor. GeliÅŸtirilen bu sistemler sayesinde gelecekte demiryollarının daha da sürdürülebilir hale gelmesi saÄŸlanacak.

Bizim de ülkemizde raylı sistemler ekosistemi olarak geleceÄŸin teknolojisi olan hidromobilite konusunda çalışmaları biran önce baÅŸlatmamız gerekiyor. Ayrıca algoritmalar ve yapay zeka yardımı ile trenlerin kestirimci bakımları gerçekleÅŸtirilmeye baÅŸlandı. Böylece ufak yatırımlarla arızalar oluÅŸmadan önleniyor ve trenler her zaman servise hazır olarak bekletiliyor. Bugün sürücüsüz raylı sistemler kapasite kullanımını artırarak yüzde yirmi daha fazla yolcu taşınmasına imkan verirken yine aynı oranda enerji tüketimini azaltarak tasarruf saÄŸlıyor. 2021 yılında bahsettiÄŸim tüm bu unsurlar taşımacılıkta dönüÅŸümü ve toplu taşımaya geçiÅŸi hızlandıracak.

Türkiye’nin coğrafi avantajından en iyi şekilde faydalanılarak modlar arası ve çok modlu uygulamaların geliştirilmesi, demiryolu ve denizyolu taşıma paylarının artırılması; hızlı, esnek, emniyetli, güvenilir ve entegre bir ulaştırma sisteminin tesis edilmesiyle Anadolu’daki sanayi bölgelerinin limanlara ulaÅŸtırılması, lojistik maliyetlerin düşürülmesi, ticaretin kolaylaştırılması ve ülkemizin dünya ile rekabet gücünün artırılması ekonomimiz için önem arz ediyor.

Ayrıca Avrupa-Asya arasında kurulan Demir Ä°pekyolu taşımacılığı, tüm baÄŸlantıları ile Anadolu’daki sanayi bölgelerimiz, Karadeniz, Akdeniz ve EÄŸe denizi limanlarına açılan kapıları sayesinde Rusya, Avrupa ülkeleri, Orta DoÄŸu, Asya ve Afrika ülkeleri arasında transit geçiÅŸlerin bir aktarma ve lojistik merkezi haline gelecek.

GeniÅŸ demiryolu ağı ve diÄŸer ulaşım sistemleriyle entegre bir demiryolu taşımacılığı ülkemiz için verimliliÄŸi artırarak, CO2 salımını ve emisyonu azaltarak iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin önlenmesine de katkı da bulunacaktır. Aynı zamanda ARUS öncülüÄŸünde doÄŸrudan ve dolaylı yüksek miktarda istihdam saÄŸlayan Türk Demiryolu Endüstrisi de yerli ve milli marka üretimi ile ülkemizin bu sektörde ithalatını azaltıp ihracatını artırarak ülkemizin refahına katkı saÄŸlamaya devam edecek.

Raylı sistemlerde alt yapı dahil 25 ülkeye 750 milyon dolarlık ihracat yapan raylı sistem sektörümüz bu yıl daha da canlanacak ve ihracatımız 1 milyar doları aÅŸacaktır.

2021 Demiryolu yılı sektörümüz için çok önemli bir fırsat ve milat olacak. UlaÅŸtırma ve Altyapı Bakanlığımızın, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızın ve Ticaret Bakanlığımızın destekleriyle Raylı Sistemler sektöründe üyelerimizle sadece Türkiye’de deÄŸil tüm dünyada var gücümüzle çalışarak ihracat yaptığımız ülke sayısını ve ihracatımızı artırmaya devam edeceÄŸiz...

Dr. Ä°lhami PektaÅŸ