Ä°halelerde Yerli Üretim Gözetilmiyor..!

Türk Sanayisi 5-10 Milyon Euro Ä°hracat Yapmak Ä°çin Çırpınırken Ülkemizdeki Milyar Euroluk Raylı Sistem Ä°haleleri Yabancılara Gidiyor… 

Benim sanayicim 5-10 milyon Euro ihracat yapacağım, istihdam yaratacağım diye çırpınırken ülkemde yapılan milyar Euro’luk ihaleler de birer birer yabancıya gidiyor.

Ülkemizde ÅŸu an 12 ilimizde Kentiçi Raylı sistem iÅŸletmelerinde 3461 adet Metro, LRT, Tramvay ve Banliyo araçları hizmet vermektedir. 1990 yılından bu yana 12 farklı ülkeden 14 farklı markaya sahip hiç yerli katkıya sahip olmayan 2168 adet araç satın alınmıştır. ARUS kümelenmesinin kurulduÄŸu 2012 yılından buyana da kümenin gayretleriyle yerlilik ÅŸartı getirilerek 1293 adet araç satın alınmıştır. Bu araçların da sadece 183 adedi yerli ve milli markalı olarak bizim sanayicilerimizin ürettiÄŸi araçlardır. Alınan yabancı araçlara yaklaşık 8 milyar Euro döviz ödenmiÅŸtir. Farklı ülkelerden satın alınan farklı markalardan dolayı ödenen yedek parça, iÅŸçilik, stok vb. maliyetleri de bir o kadar ayrı bir yük getirmiÅŸtir. 2012 yılından itibaren ARUS’un gayretleri ile yerli katkı ÅŸartı getirildikten ve milli markalar üretildikten sonra bir aracın maliyeti de yarı fiyatına düÅŸmüÅŸtür. Son yıllarda alınan bazı raylı sistem araçlarına örnekler verecek olursak ; 

2009 yılında Ä°zmir’de yapılan 32 adet metro aracı ihalesini hiç yerli katkı olmaksızın ve 33 milyon Euro bedelle Çinliler kazandı. 

2012 yılında Ankara’da yapılan 324 adet metro aracı ihalesini %51 yerli katkı ÅŸartı ve 391 milyon dolar bedelle Çinliler kazandı. 

2012 yılında Konya’da yapılan 60 adet tramvay ihalesini hiç yerli katkı olmaksızın ve 104 milyon Euro bedelle Çekler kazandı. 

2015 yılında Ä°stanbul’da yapılan 300 adet araç ihalesini % 50 yerli katkı ÅŸartı ile 280 milyon 200 bin Euro bedelle Hyundai Eurotem kazandı. 

2015 yılında Ä°zmir’de yapılan 85 adet metro aracı ihalesini hiç yerli katkı olmaksızın ve 71 milyon 400 bin Euro bedelle Çinliler kazandı. 

2018 yılında Ä°stanbul’da yapılan 272 adet metro ihalesini % 50 yerli katkı ÅŸartı ile 2 milyar 448 milyon TL bedelle Çinliler kazandı. 

Åžimdi Konya’da yapılması planlanan 1 milyar 196 milyon 499 bin 923 Euro’luk Metro ihalesi yine Çinlilere verildi. Niye Çinli parasıyla geliyormuÅŸ ve alt yapısıyla beraber tüm metro araçlarını da üretmeye talipmiÅŸ ve imzalar da atılmış. Ä°nÅŸallah % 80 Yerli katkı ÅŸartını da ilave ederler. 

Ayrıca Ä°stanbul Hava limanı için yapılacak 172 metro araçları ihalesinde de araçların 8 ayda teslim edilmesi ÅŸartı getirilecekmiÅŸ. Ä°hale deÄŸeri yaklaşık 300 milyon Euro. Yani acil araç lazım yine yabancıya muhtemelen o da Çinliye gidecek gibi görünüyor. Burada neden yıllar önce hava alanı yapılırken tüm bunları planlamayıp Türk sanayicisinin önü açılmadı diye sormak gerekiyor. 

Üstelik Türk sanayisi tüm raylı sistemlerin alt yapısı ve araçlarının tamamını yapmaya muktedirken. 

Biz, 11.Kalkınma planında 2023 yılına kadar Raylı sistemler % 80 yerli katkı ve milli marka olacak diye planlamadık mı? 2023 Sanayi Stratejilerinde yerli malına öncelik verilecek, stratejik ithal mallar yerlisi ile ikame edilecek demedik mi? 

Åžimdiye kadar giden gitti de yakın gelecekte yapılacak olan bu 1 milyar Euro’luk Konya ihalesi ve Ä°stanbul’da yapılacak olan 300 milyon Euro’luk metro aracı ihalesi eÄŸer Çinlilere yada herhangi bir yabancıya verilirse Milli Türk Sanayisine ve Sanayicilerimize çok yazık olacak. Daha sırada Ä°zmir, Ankara, Ä°stanbul ve Mersin’de yapılacak inÅŸaatları ve projeleri devam eden metro ihaleleri var. Bunların toplam bedeli de 5 milyar Euro. 

Bence Çinliden ve yabancılardan kurtulmak, 11. Kalkınma Planında alınan Yerli ve Milli Raylı sistem kararlarını yerine getirmek için bir tek yol var. O da Türkiye’de yatırım ve üretim yapan TÜLOMSAÅž, TÜVASAÅž, DURMAZLAR, BOZANKAYA, ASELSAN, TÜDEMSAÅž ve ASAÅž gibi tüm Raylı sistem üreticisi firmalarımızı bir konsorsiyum çatısı altında bir araya getirerek Türkiye’deki tüm Raylı sistem iÅŸlerini yerli ve milli olarak siz yapacaksınız ben de size destek vereceÄŸim diyecek bir devlet otoritesi ve devlet teÅŸviki gerekiyor. 

Çünkü dünyadaki tüm firmalar birbiriyle rekabet edebilmek için birleÅŸerek daha güçlü hale geliyorlar. Çinli CRRC firması da Raylı sistem üreten 10 ÅŸirketin birleÅŸmesinden oluÅŸarak güçlü bir yapıya dönüÅŸtü. Alman Siemens ve Fransız Alstom firması, Çinli CRRC firmasıyla rekabet edebilmek için birleÅŸme yoluna gittiler. 

Bizde benzer ÅŸekilde ülkemizde güçlü bir konsorsiyum oluÅŸturamaz isek tüm Raylı Ulaşım Sistemlerini ülkemizde üreten ve büyük yatırımlar yapan bu firmalarımız yakında birer birer kapısına kilit vuracak ve bu fabrikalarda çalışan yaklaşık 15.000 çalışanımız da iÅŸsiz kalacaklar. 

Bu firmalarımız Romanya’da, Polonya’da, Tayland’da 5-10 milyon Euro’luk ihaleleri kazanmak için çırpınırken 11. Kalkınma planında alınan kararlara uymaz ve ülkemizdeki milyar dolarlık raylı sistem ihalelerini yabancılara teslim edersek milli sanayimize çok yazık olacak.

Dr. Ä°lhami PektaÅŸ