Demiryolu ekonominin kan damarı olduÄŸu gibi katener de demiryolunun kan damarıdır. Araç üstünde bulunan pantograf ile katener sistemindeki seyir teli etkileÅŸiminin düzgün olabilmesi için hattın belirli aralıklarla ölçümünün yapılması gerekir. Katener ölçümü ile elde edilecek sayısal verinin analizi ile problemleri öngörmek ve büyük maliyetler oluÅŸmadan onarım yapmak mümkün olmaktadır. Avrupa genelinde tüm demiryolu hatlarında, firmalardan yılda en az bir kez olmak üzere katener ölçüm hizmeti alınır. Yeni hatlarda ise bu hizmet sonucu sunulan rapora göre hattın geçici kabulü yapılır. 

Ülkemizde ağırlıklı olarak bu testler, bir personelin seyahat halindeki tren üzerinden çıplak gözle yaptığı inceme ÅŸeklinde yapılmaktadır. Bazı noktaların gözden kaçması gibi insan hatalarının yanı sıra bu yöntemle yapılan testlerde sayısal veri elde edilememesi de önemli bir dezavantajdır. Elinizde sayısal veriniz olduÄŸunda örneÄŸin bir yıl arayla yaptırdığınız iki ölçüm hizmeti sonuçlarının karşılaÅŸtırılması ile hatta meydana gelmekte olan deformasyonu tespit edebilirsiniz. DiÄŸer yandan sehimin ve sehimin yola göre türevinin EN 50119 normuna uygunluÄŸunu gözle tespit edemezsiniz. Bunun gibi daha pek çok örnek verilebilir. 

Özellikle eski hatlarda seyir teli aşınma miktarının da ölçülmesi gerekmektedir. Zaman zaman pandül ile baÄŸlantıdaki hata nedeniyle seyir telinin kendi ekseni etrafında 360o döndüÄŸü durumlar olabilmektedir. Pantografla seyir teli arasındaki etkileÅŸimin düzgün olması için böyle problemli yerlerin tespiti gereklidir. Seyir teli yüksekliÄŸi, aşınması ve dezeksman deÄŸerlerinin istenilen aralığın dışına çıkması durumunda pantograf seyir telini kopartabilir. Demiryolunda seyahat esnasında seyir telinin kopması ve bu hattın trenle istenmeyen ÅŸekilde temas etmesi, çok önemli bir güvenlik problemidir. Ayrıca, iÅŸletmecilik ve onarım maliyeti ve itibar kaybı gibi faktörler de düÅŸünülürse demiryolu sektörü açısından önemli bir problemdir. 

Katener yüksekliÄŸi ve dezeksman ölçümü, ölçüm yöntemine göre dinamik ve statik olmak üzere iki farklı ÅŸekilde yapılabilmektedir. Dinamik ölçüm pantograf etkisi altındaki katenerin yükseklik ve dezeksman deÄŸerlerinin, pantograf kömürlerinin monte edildiÄŸi arÅŸe düzlemine göre ölçülmesidir. Bu nedenle dinamik ölçümde sadece tren üstünden alınan veri yeterli olmaktadır. 

Statik ölçüm ise pantograf etkisi altında olmayan katenerin ray düzlemine göre yükseklik ve dezeksman deÄŸerlerinin ölçümüdür. Dolayısıyla sadece tren üstünden katenere temas etmeden alınan ölçüm yeterli deÄŸildir. Ayrıca, trenin raydaki yanal gezinmesi (hunting), süspansiyon nedenli ÅŸasideki salınımlar ve ray açıklığı (ekartman) deÄŸerlerinin tren üstünden ölçülen seyir teli yükseklik ve dezeksman deÄŸerleriyle eÅŸ zamanlı olarak iÅŸlenmesi gerekmektedir. 

Zaman zaman statik ölçüm ile dinamik ölçüm arasında hangisi daha önemlidir veya gereklidir gibi sorularla karşılaşıyoruz. Geçici kabul öncesi statik ölçüm yapılarak hattın projeye uygunluÄŸunu test etmek gerekir. Hat iÅŸletmeye açıldıktan sonra en az yılda bir kez dinamik ölçüm ile birlikte seyir teli aşınması ölçümü yapıldığı takdirde katenerle ilgili problemlerin büyük kısmı öngörülebilir ve kolayca müdahale edilebilir hale gelir. ‹htiyaca göre statik ölçüm yeniden yaptırılarak hatta meydana gelen deformasyonun tespiti gerekebilir. 

Dinamik ölçümle beraber müÅŸterinin talebine baÄŸlı olarak pantograf ve seyir teli arasındaki darbelerin ölçümünü de yapmaktayız. Burada amaç pantograf kömürünün ömrünün olabildiÄŸince uzun olması için darbelere maruz kaldığı bölgelerin iyileÅŸtirilmesini saÄŸlamaktır. Ayrıca oluÅŸan arklanmaların da ölçümü talep edilirse termal kamera ile bunu yapmaktayız. Yükseklik, dezeksman ve darbe gibi ölçüm verisiyle birlikte her bir pantograf kömüründen akan akım miktarı ve katener gerilimi ölçümü de oluÅŸan arklanmaların nedenini anlamakta önemli olmaktadır. Tüm bu resmi tamamlamak üzere pantograf karakteristiÄŸi incelemesi de dinamik ölçüm hizmetinin özellikle tavsiye ettiÄŸimiz bir parçasıdır. Pantograf karakteristiÄŸi incelemesini araç üstünde deÄŸil yerde yapıyoruz. Pantografı tam kapalı konumundan sabit hızda ve yavaÅŸça açarak tam açık konumuna gelinceye kadar uyguladığı kaldırma kuvvetini ölçüyoruz. Sonra da tam açık konumundan tam kapalı konumuna doÄŸru bu ölçümü yineliyoruz. Bu bize histerezis eÄŸrisi ÅŸeklinde pantografın uyguladığı kaldırma kuvvetini yüksekliÄŸe baÄŸlı bir grafik olarak veriyor. Öte yandan tam kapalıdan tam açık pozisyonuna doÄŸru darbeli olarak pantografın yüksekliÄŸini deÄŸiÅŸtirirken uyguladığı kuvvetin geçici rejim davranışını inceliyoruz. Bu inceleme sonucunda pantografın rezonans frekansını belirliyoruz. Bu çalışma bizi tren sabit hızda giderken katenerden dolayı pantografa gelen periyodik darbeleri göz önünde bulundurarak aracın hangi hızında pantografın rezonansa girdiÄŸi bilgisine ulaÅŸtırıyor. Tabii ki beklenen o ki, bu hız deÄŸeri aracın nominal hızının çok üstünde kalsın. Ancak bazı metro hatlarında yaptığımız çalışmalarda bu deÄŸerin nominal hızın altında kaldığını tespit ettik. Elbette bu durum pantograf kömürünün hızlı aşınmasının baÅŸlıca sebeplerinden biridir. Burada vurgulamak istediÄŸimiz en önemli nokta ölçüm alınırken sisteme olabildiÄŸince etki etmeden ölçüm almaktır. Bizim lazer temelli temassız ölçüm sistemimiz sayesinde seyir teli yüksekliÄŸi, dezeksmanı ve seyir teli aşınma tespitini sisteme etki etmeden yapabilmekteyiz.

Robat Kontrol olarak demiryolu hatlarında gerek statik ve gerekse dinamik ölçüm hizmeti ile birlikte detaylı bir çalışmanın sonucu olan bir rapor sunmaktayız. Bu rapor sadece hattaki ilgili tüm problemlerin tespiti ile kalmayıp aynı zamanda bu problemlerin nasıl giderileceÄŸine dair çözüm önerilerini de içermektedir. Tek hedefimiz sizin memnuniyetinizdir ve bunun ancak titiz bir çalışma sonucu olabileceÄŸinin bilincindeyiz. 

Robat Kontrol Katener Ölçüm Sistemi ölçüm esnasında ölçülen verileri iÅŸleyerek sonuca gerçek zamanda ulaÅŸmakta ve müÅŸteri tarafından belirlenen limitlerin dışına çıkıldığı yerler koordinat bilgisiyle birlikte uzaktaki bir sunucuya yazılmaktadır. Dünyanın herhangi bir yerindeki internet eriÅŸimi olan yetkili kiÅŸi bu sunucuya baÄŸlanarak yapılan ölçümde tespit edilen noktaları izleyebilmekte ve bu noktalardaki problemle ilgili bilgi alabilmektedir.

Burada önemli olan bir baÅŸka konuda kalibrasyon ve ölçüm hassasiyeti sertifikasıdır. Yukarıda anlatılan Katener Ölçüm Sistemi’nden farklı olarak Robat Kontrol’ün bu amaçla geliÅŸtirdiÄŸi Katener Ölçüm Robotu portatif bir cihazdır. Ray üzerine yerleÅŸtirilerek seyir teli yüksekliÄŸini ve dezeksmanını 1 mm hassasiyetle ölçer. Ölçüm hassasiyeti, uluslararası akreditasyonu olan bir kuruluÅŸ tarafından sertifikalandırılmıştır.  Katener Ölçüm Robotu, hafif ve kolay taşınabilir olması nedeniyle tercih edilen bir üründür. Bu Katener Ölçüm Robotu ile Robat Kontrol Katener Ölçüm Sistemi’nin kalibrasyonu yapılmaktadır.