Dünyada ve Türkiye’de sanayileÅŸmenin geliÅŸmesiyle birlikte, köylerden kentlere doÄŸru baÅŸlayan göç sonucunda kentler hızla büyümeye baÅŸladı. Ülkemizde de 1950’li yıllardan sonra köylerden kente göç hızlandı. 

Kentlerin plansız bir ÅŸekilde büyümesi ise birçok sorunu beraberinde getirdi.  Ulaşım sorunu ise bunlardan en önemlisi oldu. Åžehirlerdeki ulaşım sorunlarını köklü, çaÄŸdaÅŸ yöntemlerle çözmek için raylı sistemler devreye alındı. 

UlaÅŸtırma, Denizcilik ve HaberleÅŸme Bakanlığı, TCDD yerel yönetimler iÅŸbirliÄŸinde  banliyö hatlarını metro standardına getirmek üzere çalışmalar baÅŸlattı. Ä°stanbul’da MARMARAY, Ä°zmir’de EGERAY Projeleri hayata geçti. Ankara için BAÅžKENTRAY ve Gaziantep için  de GAZÄ°RAY Projeleri hazırlandı.

Kent içi Raylı Sistem Projeleri
Ä°stanbul/Marmaray 

Ä°stanbul’da  köprülerin trafik yoÄŸunluÄŸunun artması ve yetersiz kalmasıyla birlikte insanların karşıdan karşıya daha hızlı ve konforlu bir ÅŸekilde ulaÅŸabilmesi için Marmaray projesi hazırlandı ve hayata geçirildi. 

Ters yöne iki akıntının olduÄŸu, yüzeyin 58 metre derinliÄŸinde, dünyanın en derin batırma tüp tüneliyle iki kıta birleÅŸtiren MARMARAY, en az yüz yıllık proje ömrüyle, her türlü doÄŸal ve olaÄŸanüstü koÅŸullara dayanıklılığıyla güven vermektedir. 

Marmaray’ın GeniÅŸleme Planı 

Marmaray Projesi kapsamında; Asya ve Avrupa kıtaları 11 adet tüp elemanının 40-60 m derinlikteki deniz tabanına yerleÅŸtirilmesiyle oluÅŸan 1387 metre tünelin tamamlanmasıyla birleÅŸti. 

29 Ekim 2013 tarihinde açılışı yapılan MARMARAY’ın Ayrılık ÇeÅŸmesi- KazlıçeÅŸme kesiminin iÅŸletmeye alınmasıyla birlikte Asya-Avrupa kıtaları denizin altından kesintisiz bir demiryolu sistemi ile birbirine baÄŸlandı, iki kıta arasındaki geçiÅŸ 4 dakikaya indi. Asya ile Avrupa’yı deniz altından tünelle baÄŸlayan Marmaray ile 2014 yılında 43 milyon 651 bin 135 yolcu taşındı. Marmaray’la 2015 yılında yaklaşık 49 milyon yolcu taşınması bekleniyor. 

KazlıceÅŸme-Halkalı ve Ayrılık ÇeÅŸmesi- Gebze hatlarının metrolaÅŸtırılması, istasyonların metro standardına getirilmesi ve yüksek hızlı tren hattıyla entegrasyonu çalışması ayrıca devam ediyor. Marmaray, Halkalı-Gebze aksında tamamen iÅŸletmeye alındığında Ä°stanbul kent içi ulaşımında raylı sistemin payı %12’den %28’e çıkacak. 

DiÄŸer taraftan, Marmaray’ın diÄŸer önemli özelliÄŸi ise Londra’dan Pekin’e yük ve yolcu taşımacılığının eksik halkasını tamamlamasıdır. Önemli bir ulaşım koridoru olan ülkemizin bu niteliÄŸi daha da pekiÅŸmekte, Trans European Network (Trans Avrupa Ağı) kapıları Türkiye’ye açılmaktadır. 

Tek yönde saatte 75.000 yolcu taşıma kapasitesine, yılda 11 Milyon tondan fazla yük taşıma kapasitesine sahip Projede bütün hesaplamalar 2025 projeksiyonuna göre yapılmıştır. 

Egeray/Ä°ZBAN 

Ä°ZBAN Projesi, TCDD ile Ä°zmir BüyükÅŸehir Belediyesi arasında 26 Mart 2005 tarihinde imzalanan ‘Ä°zmir Banliyö Sistemini GeliÅŸtirme BirliÄŸi Protokolü’ kapsamında hayata geçti. 

Protokol kapsamında; TCDD banliyö sistemini çift hatta çıkarttı. 79 km çift ve 2.5 km. tek hat olmak üzere AliaÄŸa- Menemen- Basmane ve Alsancak-Cumaovası hattında elektrifikasyon, sinyalizasyon ve telekomünikasyon tesislerini kurdu.  Bu kesimdeki alt yapı eksikliklerini giderdi ve hattı ihata altına aldı. Ayrıca, Belediyenin mücavir alanı dışında kalan Koyundere ve Ulukent istasyonlarını da metro standardında yeniden inÅŸa etti. 

Ä°zmir BüyükÅŸehir Belediyesi; banliyö bölgesinde geriye kalan 25 istasyonun düzenlenmesi,  hattaki araç, yaya alt ve üst geçitlerin inÅŸası vb.  iÅŸleri gerçekleÅŸtirdi. 

TCDD ve Ä°zmir BüyükÅŸehir Belediyesi tarafından ortak metro standardında banliyö iÅŸletmeciliÄŸi yapılması için ortak bir ÅŸirket (Ä°ZBAN A.Åž.) kuruldu. 

Marmaray tamamlanana kadar Türkiye’nin en büyük kentiçi banliyö sistemi olan Ä°ZBAN; Kuzeyde AliaÄŸa’dan baÅŸlayarak Menemen, ÇiÄŸli, Karşıyaka, Alsancak, Åžirinyer, Gaziemir, Adnan Menderes Havaalanı ve Cumaovası’na kadar toplam 30 istasyon ile 80 km’lik bir hatta metro standardında hizmet veriyor. 

Türkiye’nin havaalanından geçen ilk banliyö sistemi olan ve hizmete girdiÄŸi günden itibaren yolcu talebi her geçen gün artan Ä°ZBAN, Ä°zmir’in kuzey-güney hattındaki trafik yoÄŸunluÄŸunu azaltmasında büyük rol oynuyor. 

AliaÄŸa-Cumaovası arasındaki mevcut banliyö iÅŸletmeciliÄŸinin (EGERAY) Torbalı (Tepeköy)’ya uzatılması amacıyla Cumaovası-Tepeköy arasının çift hatlı hale getirilmesi planlanmış ve 2012 yılında baÅŸlayan altyapı, üstyapı ve elektrifikasyon iÅŸleri tamamlandı.  Sinyalizasyon çalışmaları devam etmektedir. Sistemin Selçuk’a kadar uzatılmasına yönelik de çalışmalar devam etmektedir. 

Merkezi hükümet, yerel yönetim ve TCDD’nin ortaklaÅŸa hayata geçirdiÄŸi Ä°ZBAN; Uluslararası Toplu Taşımacılar BirliÄŸi’nin (UITP) düzenlediÄŸi “Toplu Taşımacılıkla Büyüme” konulu yarışmada “En Ä°yi Ä°ÅŸbirliÄŸi” kategorisinde birinciliÄŸe layık görüldü. 

Ankara’da/BaÅŸkentray 

Sincan-KayaÅŸ arası 36 km’lik mevcut banliyö hattının transit demiryolu trafiÄŸinden ayrılarak daha konforlu, güvenli ve tercih edilir bir ulaşım turu haline getirilmesi amacıyla BaÅŸkentray projesi geliÅŸtirildi. 

Ankara-Behiçbey arası 6 km’lik kesim 6 hat, Behiçbey-Sincan arası 18 km’lik kesim 5 hat, Ankara-KayaÅŸ arası 12 km’lik kesim 4 hatlı olmak üzere  tüm  yollar ve istasyonlar metro standardında yeniden inÅŸa edilecektir. 

BaÅŸkentray Projesinin 1. Etabı olan Ankara-Sincan arası kuzey hattın yapımı tamamlanarak iÅŸletmeye açıldı.  2. Etap ihale süreci devam etmektedir. 

Banliyö hattı, transit demiryolu trafiÄŸinden ayrılarak zaman, iÅŸletme ve kullanıcı açısından daha fonksiyonel, yüksek standartlı, konforlu, güvenli ve tercih edilir bir ulaşım türü haline getirilecektir. Kurulacak sinyal sistemi ile 2 dakikada bir banliyö treni iÅŸletilecektir. 

Yılda taşınan yolcu sayısının 15 milyondan, 60 milyona çıkması beklenmektedir. 

Gaziantep’te/ Gaziray 

Proje kapsamında hattın altyapısı, üstyapısı, elektrifikasyonu ve sinyalizasyonu TCDD tarafından, hemzemin geçitler, istasyonların yapımı ve iÅŸletmeciliÄŸi ise Gaziantep BüyükÅŸehir Belediyesi tarafından yapılması konusunda mutabakata varılan GAZÄ°RAY’ın 30 Eylül 2014 tarihinde ön yeterlilik ihalesi yapıldı. DeÄŸerlendirme çalışmaları devam etmektedir. 

Gaziray, OSB’deki BaÅŸpınar Ä°stasyonu’ndan baÅŸlayıp, Gaziantep merkezden geçerek Küçük Sanayi Bölgesi’ndeki Odunculara ulaÅŸacak. 

BaÅŸpınar - Mustafayavuz istasyonları arasında BaÅŸpınar - Gaziantep arası 18 km’lik kesimin 4 hatlı, Gaziantep-Mustafayavuz arası 6 km’lik kesimin 5 hatlı ve 3,3 km’lik kesim 3 hatlı olarak inÅŸaa edilecektir. (Toplam inÅŸaat uzunluÄŸu 112 km) 17 adet istasyon inÅŸaa edilerek, güzergâh üzerinde banliyö, konvansiyonel ve hızlı tren iÅŸletmeciliÄŸi yapılacaktır. Banliyö hattında 120 km/h, hızlı hatta 160 km/hız uygulanacaktır. 

Yapılan, yapılmakta olan yeni projelerle TCDD olarak ÅŸehirlerarası ulaşımda ve ÅŸehir içi ulaşımında halkımıza daha iyi ve konforlu ulaşım imkânı saÄŸlayacak.