Dr. Ä°lhami PektaÅŸ
ARUS -Anadolu Raylı Ulaşım Sistemleri Kümelenmesi Koordinatörü Anatolian Railway Transportation Systems Cluster Coordinator

Türk sanayisi 2016 yılında 2023 hedefleri doÄŸrultusunda büyük bir ilerleme kaydedecektir. Çünkü 2015 yılında uygulanmaya baÅŸlayan Yerli Malı TebliÄŸi ve Sanayi Ä°ÅŸbirliÄŸi Programı (SÄ°P) resmi gazetede yayınlanmış ve yerli malına verilen önem ön plana çıkmıştır. Yıllardır yapılamayan Yerli Malı ve Sanayi Ä°ÅŸbirliÄŸi Programı (Offset Programı) nihayet bir Devlet Politikası haline gelmiÅŸtir. Raylı Ulaşım Sistemlerinde 2023 yılına kadar ihale edilecek olan 100 adet hızlı tren, 1000 adet EMU, DMU tren ve ÅŸehir içinde satın alınacak 7000 adet metro, tramvay ve hafif raylı araç ihalelerinde alt yapı ile birlikte finansal olarak yaklaşık 100 milyar USD’ın ülke ekonomisi içinde kalması Türk Sanayi için itici bir güç olacaktır.

Ülkemizde 2023 yılına kadar Havacılık ve Savunma, Enerji, UlaÅŸtırma, HaberleÅŸme, Bilgi Teknolojileri ve SaÄŸlık sektöründe planlanan 750 milyar USD’lık ihalelerde en az % 51 yerli katkı ÅŸartı getirilmesi ile bunun yarısı olan 375 milyar USD’ın ülkemizde kalması hedeflenmektedir. Sadece Sanayi Ä°ÅŸbirliÄŸi Programı (SÄ°P) eski adıyla Offset yaptırımı ile yıllardır ülkemizin büyük bir sorunu haline gelen cari açık problemi ortadan kalkacaktır.

Ayrıca Hükümetimizin yeni aldığı karar çerçevesinde ithal ikamesi ile teknolojik ithal ürünlerin büyük bir kısmı 2016 yılında yerli ürünler ile yer deÄŸiÅŸtirilecek ve ülke sanayimize büyük bir katkı saÄŸlayacaktır.

Åžu ana kadar Demiryolları ve Belediyeler son yıllarda kent içi ulaşıma verdiÄŸi hızlı yatırım projeleri ile baÅŸta Ä°stanbul olmak üzere, Ankara, Ä°zmir, Bursa, EskiÅŸehir, Adana, Kayseri, Konya, Antalya, Samsun ve Gaziantep dahil toplam 11 ilde Metro, Hafif Raylı Araçlar (LRT) ve Tramvaylar olmak üzere farklı ülkelerin farklı markalarından oluÅŸan 2200 adet araç satın alınarak ülkemiz yabancı araçların istilasına uÄŸramış bulunmaktadır. Ortalama araç fiyatlarının 3 milyon Euro düzeyinde olduÄŸu dikkate alınırsa, satın alınan yaklaşık 2200 araç için yaklaşık 7 milyar Euro ödenmiÅŸ olup bir o kadar da yedek parça, iÅŸçilik ve stok maliyeti için harcama yapılmıştır.

Bu israfı önlemek, bu araçların yedek parçalarını ve kendi milli markamızı üretmek üzere 2015 yılından itibaren ARUS olarak tasarladığımız milli metro, hafif raylı ulaşım ve tramvay projeleri ile ülkemizin ihtiyacı olan 7000 adet raylı ulaşım aracının Türkiye’de üretilmesini planlıyoruz.

BilindiÄŸi gibi 5 Mart 2012 tarihinde Ankara’da ihalesi yapılan ve CSR Electric Locomotive firmasının kazandığı 324 metro aracı ihalesinde ARUS’un büyük gayretleri neticesi %51 yerli katkı ÅŸartı ile baÅŸlayan ve ülkemizde bir milat olarak kabul edilen bu tarihi karardan günümüze kadar uzanan tüm raylı ulaşım araçlarında yapılan ihalelerde yerli katkı seviyesi büyük bir hızla tüm yurt sathına yayılmış ve %60 yerli katkıya ulaÅŸmıştır.

Bunlara verilebilecek en güzel örnekler olarak;
Bursa BüyükÅŸehir Belediyesi tarafından 10.04.2013 tarihinde ihalesi yapılan ve Durmazlar firmamızın kazandığı 6 adet tramvay ihalesinde %47 oranında yerli katkı ÅŸartı ile üretilen milli markamız; Ä°pekböceÄŸi bugün Bursa T1 hattında baÅŸarılı hizmet vermektedir.

Malatya Belediyesi tarafından 21.06.2013 tarihinde ihalesi yapılan ve Bozankaya firmamızın kazandığı 10 adet TCV Trambüs aracı % 50 yerli katkı ile üretilerek bugün Malatya’da hizmet vermeye baÅŸlamış bulunmaktadır.

Ä°stanbul Ulaşım A.Åž tarafından tasarlanan ve 20.01.2014 tarihinde ilk üretimleri yapılarak testlerini baÅŸarıyla tamamlanan Milli marka Ä°stanbul tramvayında bugün yerlilik oranı %60 seviyesine yükselmiÅŸtir.

Kayseri Belediyesi tarafından 14.04.2014 tarihinde en az %35 yerli katkı ÅŸartı ile ihalesi yapılan ve Bozankaya firmamızın kazandığı 30 adet Tramvay aracı üretiminde bugün yerli katkı oranı %50 seviyelerine çıkmış bulunmaktadır.

Ä°stanbul Hacı Osman-Yenikapı Raylı Toplu Taşıma Sistemi için 18.09.2014 tarihinde yapılan 68 Adet Metro Aracı ihalesinde %40 yerli katkı ÅŸartı getirilmiÅŸ ve bu ihaleyi Hyundai EuRotem firması kazanmıştır.

Ä°stanbul Belediyesi ihalesini yapacağı KabataÅŸ-Mahmut bey hattında satın alacağı 144 metro aracı için minimum %40 yerli katkı ÅŸartı getirmiÅŸ ve bundan sonraki yapacağı tüm ihalelerde %61 yerli katkı ÅŸartı koymayı kararlaÅŸtırmıştır.

23.02.2015 tarihinde Bursa Belediyesinin açtığı 60 adet Hafif Raylı Metro aracı ve 12 adet tramvay ihalesini ÅŸartnamede yer alan minimum % 60 yerli katkı oranı ile Durmazlar firmamız kazanmış ve böylece bugün itibarıyla Raylı Ulaşım Sistemlerinde yerli katkı ÅŸartı % 60 seviyesine ulaÅŸmıştır.

Tüm bu güzel geliÅŸmelerden esinlenerek Sayın Bakanımız Lütfi Elvan tarafından yüksek hızlı trenlerde en az % 53 yerli katkı ÅŸartı uygulamaya konulmuÅŸ ve bu karar, ileri teknoloji içeren Yüksek Hızlı Trenler için de ülkemizde bir milat olmuÅŸtur.

Kocaeli belediyesinin geçen ay açtığı 12 tramvay aracı ihalesini Durmazlar firmamız % 60 yerli katkı ile kazanmış bulunmaktadır. Yine Samsun ve Antalya belediyeleri tarafından açılan ihalelere Durmazlar ve Bozankaya firmalarımız %60 yerli katkı taahhüdü ile girmiÅŸ bulunmaktadır.

İzmir Belediyesinin ihalesini yaptığı ve şartnamede yerlilik şartı olamayan 38 adet Tramvay aracında Hyundai Eurotem %48 yerli katkı yapacağını bildirmiştir.

Birçok belediyemiz artık ihalelerde en az % 51 yerli katkı ÅŸartını koymaya ve sanayicilerimize destek olmaya ÅŸimdiden baÅŸlamış bulunuyor. Örnek olarak; Ä°stanbul, Ankara, Bursa, Kayseri, Malatya ve Kocaeli belediyelerimiz verilebilir. Bu belediyelerimizi sanayicilerimize ve yerli malına verdiÄŸi destekten dolayı ARUS Kümelenmesi olarak tebrik ediyoruz. Ä°nÅŸallah diÄŸer belediyelerimiz de sanayicilerimize, yerli üretime ve dolayısıyla ülke ekonomimizin geliÅŸmesine aynı katkıları saÄŸlarlar.

Benzer uygulamaya Çin, 10 yıl önce baÅŸlamış ve Raylı ulaşım sistemlerinde devlet politikası gereÄŸi tüm dış alımlarda % 70 yerli katkı ÅŸartı ve Çinli firmalarla iÅŸbirlikleri – know-how transferleri ile kendi milli sanayini yaratmıştır. 2006-2012 arası Bombardier, Alstom, Siemens gibi öncü firmalar Raylı Ulaşım sistemlerinde % 3 büyüme gerçekleÅŸtirirken , Çin firmaları, CNR ve CSR ortalama % 25 büyüme gerçekleÅŸtirerek bugün dünyada en çok raylı ulaşım sistemleri üreten konuma gelmiÅŸtir. 2000 yılına göre Çin kapasitesini 15 kat artırarak, 3000 metro aracı/yıl kapasiteye ulaÅŸmıştır.

Sonuç olarak ülkemizde devletimizin, belediyelerimizin tüm kamu kurum ve kuruluÅŸlarımızın ihalelerde kendi sanayicilerimize ve kendi markalarımıza SÄ°P, yerli malı, ithal ikamesi gibi devlet politikası ile destek olarak yabancı ürün istilasından ve israflardan kurtulup, 2 trilyon USD’lık dünya pazarında rekabetçi milli markalar üretir konuma geleceÄŸiz.

Ä°ÅŸte Milli Hızlı Tren projesi, Milli Yolcu ve Milli Yük Treni, Ä°pekböceÄŸi markası, Ä°ÅŸte Green City LRT, Ä°ÅŸte TCV Trambüs ve yeni tramvay markası, iÅŸte Ä°stanbul Tramvayı, Bursa’da, Kayseri’de, Kocaelin’de, Antalya’da, Samsun’da, Ä°zmir’de, EskiÅŸehir’de, Sakarya’da üretilecek tramvay ve hafif metro araçları, Malatya’da hizmete giren Milli Trambüs, Milli Hızlı Trende ARUS’unda içinde olduÄŸu 2023 yılına kadar üretilecek Milli trenlerimiz, Milli metro aracı projelerimiz.

Bu nedenle kendi milli markalarımıza milletçe, milli devlet politikamız ile destek verip onları tüm yurt sathına yayacağız, böylece sanayicilerimiz, iÅŸçilerimiz, mühendislerimiz iÅŸsiz kalmayacak milli sanayimizin çarkları büyük bir hızla dönecek. Kendi ürünlerimizi kendimiz üretir hale geleceÄŸiz.

Artık Yerli Malı TebliÄŸi, Sanayi iÅŸbirliÄŸi programları(SÄ°P) ve Kamu ihale kanununda yapılan revizyonlar ile devlet politikamız oluÅŸmaya baÅŸlamış ve yerli üretim ön plana çıkmıştır. Bugün yerli üretim ÅŸartı içermeyen kamu ihaleleri iptal edilmeye baÅŸlamıştır. Türkiye yerli üretim ve milli markada 2015 ve 2016 yılında kritik bir sürece girmiÅŸ bulunmaktadır.

Bugün ARUS Kümelenmesi içinde yer alan firmalarımız gerek yurt içi ve gerekse yurt dışı raylı ulaşım sistemleri ihalelerine girebilecek sermaye yapısına sahip duruma ulaÅŸmıştır. Firmalarımız 100 milyon Euroluk ihalelere rahatlıkla girerek kazanabilecek güce kavuÅŸmuÅŸtur. Kardemir Demir Çelik fabrikamız ray üretim hattından sonra 160 milyon USD’lık demiryolu teker üretim yatırımı yapmıştır. Kardemir, Günümüz teknolojisi ile donatılan 400.000 ton/yıl kapasiteli bu tesiste, 72 metre boya kadar demiryolu rayları üretmekte ve ihraç etmektedir. Kardemir’i baÅŸta tüm OrtadoÄŸu, Asya ve K.Afrika ülkeleri olmak üzere tüm dünya pazarlarına ihracat yapabilen bir kuruluÅŸ haline getiren bu yatırım, Kardemir’in sektör içerisindeki yerini de güçlendirmiÅŸ ve ülkemiz ve bölge ülkeleri arasında yukarıda sıralanan ürünleri üretebilen tek stratejik tesis konumuna taşımıştır. Demiryolu Firmalarımız 2011 yılında 165 milyon USD’lık ihracat gerçekleÅŸtirmiÅŸtir. 2011 yılından sonra komÅŸu ülkelerde yaÅŸanan krizler ve iç savaÅŸlar nedeniyle ihracat miktarı azalma eÄŸilimine girmiÅŸtir.

Fakat ülkemizde son 4 yıllık süreçte demiryolu aÄŸ uzunluÄŸu, yolcu ve yük taşımacılığı ve kullanılan vagon sayıları incelendiÄŸinde 2012 Yılı itibari ile toplam 12.800 km’lik demiryolu hattı üzerinde 70.284.000 kiÅŸinin yolculuk yaptığını, 25.666.000 Ton yük taşındığını, 12 adet yüksek hızlı tren ve 542 adet lokomotifle hizmet verildiÄŸini görmekteyiz. Söz konusu rakamlar özellikle son yıllarda gerçekleÅŸtirilen yeni yatırımlar ile hızla artmaya devam etmektedir. Söz konusu geliÅŸmelere iliÅŸkin rakamlar son dört yılı kapsayacak ÅŸekilde aÅŸağıda verilmiÅŸtir.

2003’ten itibaren yapılan yatırımlar sonucunda bugün Ülkemiz, Yüksek Hızlı Tren iÅŸleten ülkeler arasında Dünyada 8.ci , Avrupa’da ise 6. sırada yer almıştır. 2003 yılında yapılan 15,9 milyon ton yük taşımacılığı artarak 2011 yılında 25,4 milyon ton yük taşımasına yükselmiÅŸtir. Yük taşıma miktarında % 62 oranında artış saÄŸlanmıştır. 2003 yılında 77 milyon olan yolcu sayısı 2011 yılında Hızlı tren yolculuÄŸu ile birlikte % 58’lik artışla 121 milyona ulaÅŸmıştır. Metro, LRT ve tramvaylar ile taşınan yolcu sayısı ise yaklaşık yıllık 912 milyon yolcudur.

2023 yılı için demiryolu ile yük taşımacılığı payının %20, yolcu taşımacılığı payının %15’e çıkarılması hedeflenmiÅŸtir. Bununla birlikte;
Toplam Demiryolu ağının 2023 yılına kadar 10.000 km hızlı tren hattı, 4000 km. konvensiyonel tren hattı olmak üzere toplamda 25.940 km.ye, 2023-2035 yılları arasında 3000 km yeni demiryolu daha ilave edilerek toplam demiryolunun yaklaşık 30.000 km’ye çıkartılması, 60 milyon nüfusun olduÄŸu 15 ilde yüksek hızlı tren baÄŸlantılarının gerçekleÅŸtirilmesi, Yerli üretimin en üst seviyeye çıkarılması ve demiryolu ürünlerinin küresel pazarlara sunulması, Demiryollarının diÄŸer toplu ulaşım sistemleriyle entegre edilerek ÅŸehir içi akıllı ulaşım altyapı ve sistemlerinin geliÅŸtirilmesi, Uluslararası kombine taşımacılık ve hızlı tedarik zinciri yönetiminin kurulması ve yaygınlaÅŸtırılması, Demiryolu araÅŸtırması, eÄŸitim ve sertifikasyon konusunda yetkinlik ve dünyada söz sahibi olunması, BoÄŸazlar ve Körfez geçiÅŸlerinde demiryolu hat ve baÄŸlantılarının tamamlanarak Asya-Avrupa- Afrika kıtaları arasında enerji koridorundan sonra önemli bir demiryolu koridoru haline gelinmesi, Ä°pek yolunun canlandırılması, Demiryolu ulaşım faaliyetlerinin düzenlenmesi ile ilgili yasal ve yapısal mevzuatın uluslararası ve AB mevzuatlarına uygun güncellenmesi hedefleri gerçekleÅŸtirilecektir.

Türkiye’nin 2023 hedeflerine baktığımızda Raylı Ulaşım Sistemleri ve Alt yapı projelerinin toplam deÄŸeri Kent içi ulaşım sistemleri ile birlikte 100 milyar USD civarındadır.

Özellikle Federal Almanya Demiryolları BirliÄŸi VDB, Japonya/JORSA, Çek Cumhuriyeti/ ACRI, Ä°sviçre Demiryolları BirliÄŸi/ Swissrail, Ä°spanya Rail Group gibi Demiryolları kümeleri ve Siemens, Bombardier, Alstom, CAF, Hitachi gibi küme firmaları Türkiye’de en az % 51 yerli katkı ile Türkiye’de üretim yapmaya hazır olduklarını bildirmiÅŸler, ÅŸimdiden Türkiye’de yerli ortak ve yer arayışına baÅŸlamış bulunmaktadırlar.

ARUS kuruluÅŸ amacı ve hedefleri doÄŸrultusunda tasarımından nihai araç üretimine kadar yerli ve milli marka raylı ulaşım sistemleri üretmeyi üyeleri ile birlikte kendisine görev olarak üstlenmiÅŸtir. Ucuz ve temiz enerjili toplu ulaşım araçlarına sahip raylı ulaşım sistemleri, akıllı ve entegre sistemler ile geleceÄŸin vazgeçilmez toplu ulaşım sistemleri olacaktır. Nüfusun hızla arttığı dünyamızda gelecek ucuz ulaşım ve temiz çevre ile raylı ulaşım sistemlerine yönelmiÅŸ bulunmaktadır.

Bugün 2 trilyon USD’lık dünya raylı ulaşım sistemleri pazarında ülkemizde marka çıkaran ve teknolojik malzeme üreten Raylı Ulaşım Sistemleri üreticilerimizin bu pazardan pay alması ve ihracat ÅŸansı çok yüksektir.